Tot er weer genoeg ruimte op het energienet is, is het een uitdaging om samen zo slim en effectief mogelijk om te gaan met de beschikbare netcapaciteit in Noord-Holland Noord. Lig je als ondernemer wel eens wakker van het idee dat je bedrijf stilvalt, doordat er geen elektriciteit meer is? Dat is niet onbegrijpelijk. Maar geen paniek. Ook al staan netbeheerders voor een historische vernieuwingsslag, de bestaande infrastructuur is stabiel en betrouwbaar. Maar als je bedrijf méér elektriciteit nodig heeft dan je nu geleverd krijgt, is de kans groot dat het huidige net je vraag niet aankan. Mario Verzijlberg en René Kroese, relatiemanagers Groot Zakelijk bij Liander, leggen uit hoe dat komt, wat Liander doet om het net uit te breiden en hoe congestiemanagement nieuwe stijl helpt om de drukte op het elektriciteitsnet te omzeilen.
Stroom genoeg. Conventionele stroom en groene stroom. Maar het net, waarmee we elektriciteit naar huishoudens en bedrijven brengen, biedt momenteel helaas niet genoeg ruimte om de extreem snelgroeiende vraag naar elektriciteit in de juiste banen te leiden. Op veel plekken in Nederland, met name ook in Noord-Holland, zit het netwerk van kabels en transformatoren aan zijn max. Met wachtlijsten als gevolg. Hierdoor kunnen ondernemers hun uitbreidings- of verduurzamingsplannen te vaak niet direct waarmaken.
Op rood
Al enige tijd moeten NHN een toenemend aantal ondernemers teleurstellen. Het probleem zit zowel in het afnemen van meer elektriciteit als het terugleveren van zelf opgewekte elektriciteit. In gebieden waar de balans tussen vraag en aanbod kwetsbaar is, gaat het licht ‘op rood’ voor nieuwe aanvragen. Dit kan niet anders, want overbelasting op piekmomenten kan de elektriciteitsstromen verstoren. Dan zit NHN alsnog met het nachtmerriescenario waarin bedrijfsprocessen stilvallen, omdat de toevoer van elektriciteit hapert of stokt.
Congestiemanagement nieuwe stijl
Vergelijk het elektriciteitsnet maar eens met het Nederlandse wegennet. Dan zie je een duidelijke overeenkomst. Er zijn rustige momenten, waarop het verkeer doorstroomt, en er zijn piekmomenten, waarop het risico bestaat dat de boel vast komt te zitten. Congestie, zo noemt NHN dat dagelijkse fileleed. Dat fileleed wil NHN op het net ten koste van alles voorkomen, want de stabiliteit en betrouwbaarheid van het NHN net heeft altijd voorrang. Daarom legt NHN veel nadruk op congestiemanagement.
Congestiemanagement is gericht op een zo eerlijk en efficiënt mogelijke verdeling van de beschikbare netruimte in probleemgebieden tussen de NHN klanten. Door bedrijven die hoge volumes elektriciteit afnemen en/of produceren een vergoeding te geven als ze het net minder belasten, kan NHN kleinere bedrijven beter bedienen en voorkomt NHN pieken. Nieuwe regelgeving, de zogeheten Netcode elektriciteit van de Autoriteit Consument & Markt, biedt hier betere handvatten voor. Hierdoor kan NHN doorschakelen naar congestiemanagement nieuwe stijl.
Win-winsituatie
Kort gezegd komen de nieuwe spelregels erop neer dat NHN meer klanten rechtstreeks mogen aansluiten op het net. Bovendien kan NHN andere afspraken gaan maken. Momenteel kan NHN alleen dagbiedingen doen, maar met de nieuwe code kan NHN ook langetermijncontracten afsluiten. Voor ondernemers kan dat financieel aantrekkelijk uitpakken. Er ontstaat een win-winsituatie. Inmiddels is NHN in vier proefgebieden gestart met veldonderzoek naar congestiemanagement volgens de nieuwe Netcode. Ervaringen die NHN daarmee opdoet, gaan NHN en de klanten zeker helpen de drukte op het net te omzeilen.
Elektriciteitsnet van de toekomst
Voor ondernemers die meer elektriciteit willen afnemen of juist willen terugleveren, en die te horen krijgen dat daar voorlopig geen ruimte voor is, is de situatie zeer frustrerend. Dat realiseert NHN zich terdege. Plannen komen stil te liggen of moeten aangepast worden. NHN weet hoe vervelend dat is en zetten alles op alles om het afremmen van groei en innovatie te voorkomen. In goed overleg kan NHN minimaal een tijdspad aangeven en vaak zelfs overbruggingsoplossingen aanbieden. En hoe eerder NHN weet wat je groei- en verduurzamingsplannen zijn en welke eisen dat stelt aan de elektriciteitslevering, des te beter er samen aan passende oplossingen kan worden gewerkt. Intussen werkt NHN als netbeheerder keihard door aan de uitbreiding van het elektriciteitsnet voor een duurzame toekomst.
Die energietransitie, waar Nederland nu middenin zit, is een reusachtige opgave. Enerzijds levert NHN als netbeheerder een actieve bijdrage aan de overgang op duurzame energie. Anderzijds ondervindt NHN er ook direct de invloed van. Want als gevolg van de transitie, oftewel de overgang van fossiele naar duurzame bronnen, ziet NHN de vraag naar elektriciteit nu al met de snelheid van het licht stijgen. En de piek is nog lang niet in zicht. Denk alleen al aan de elektrificatie van het particuliere autobezit en de transportsector die een extra claim op het net gaat leggen. Ook de verduurzaming dendert door, waardoor NHN het net veel beter moeten inrichten op het terugleveren van elektriciteit uit verschillende bronnen. Kortom, er is ongelooflijk veel werk te verzetten en dat moet NHN ook nog eens doen met een chronisch landelijk tekort aan technici. Het beste wat NHN op dit moment kan beloven is: dat werk wordt verzet!
Tientallen stations, duizenden kilometers kabel
In Noord-Holland Noord gaat NHN een tiental nieuwe transformatorstations bouwen en bestaande stations verzwaren. Om alle voorzieningen op elkaar aan te sluiten, legt NHN ruim 1.500 km aan nieuwe kabels en realiseert NHN honderden lokale tussenstations. Verder legt NHN 1.400 km aansluitkabels aan voor het terugleveren van energie. Hierbij past NHN cable pooling toe. Dat is een techniek, waarbij NHN stroom uit wind en zon via één kabel kunnen transporteren. Dat is slim combineren. Omdat NHN afhankelijk is van vergunningen en toestemming van landeigenaren, kan de schop niet overal even snel de grond in als NHN wil. Toch gaat NHN de klus met de inzet van een gezamenlijke taskforce voor 2030 klaren.
Tot er weer genoeg ruimte op het net is, is het een uitdaging om samen zo slim en effectief mogelijk om te gaan met de beschikbare netcapaciteit. NHN ziet nu al dat bedrijven er bewust voor kiezen om niet meer elektriciteit te produceren dan strikt noodzakelijk is of investeren in eigen, tijdelijke opslagfaciliteiten. Ook samenwerkingsinitiatieven helpen om energiestromen in betere banen te leiden. In Noord-Holland Noord is de samenwerking tussen glastuinbouwers in het Alton-gebiedeen sterk voorbeeld. Hier pakken ondernemers zowel het energie- als het CO2-vraagstuk gezamenlijk aan. Als netbeheerder praat NHN graag mee over dergelijke ideeën en initiatieven.