Op vliegbasis Deelen bij Arnhem staan hangaars en barakken uit de Tweede Wereldoorlog, vermomd als boerderijen. Het zijn rijksmonumenten en het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) zorgt ervoor dat ze goed behouden blijven. Dit jaar knapt het RVB vijf van de panden in boerderijstijl op.
Vliegbasis Deelen ten noorden van Arnhem is met 700 hectare een van de grootste rijksmonumenten van Nederland. In de buurt van het oude vliegveld liggen, verscholen in het bos, twee kleine en ogenschijnlijk onschuldige ‘dorpjes’. Maar de plaatstalen luiken en wanden van meer dan een halve meter dik verraden dat het niet om doorsnee boerderijtjes gaat.
Fliegerhorst Deelen
Het zijn vermomde Duitse hangaars en barakken van een Fliegerhorst, een grote Duitse luchtmachtbasis uit de Tweede Wereldoorlog. De zogenaamde boerderijen en andere dorpsgebouwen verborgen bommenwerpers en manschappen. De Duitsers hoopten zo de basis te camoufleren en zich aan de aandacht van geallieerde piloten te kunnen onttrekken.
Het terrein gaat na de oorlog naar Defensie en in 2007 wees de toenmalige Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten de gebouwen uit de Tweede Wereldoorlog aan als rijksmonumenten. Deze status bracht een verplichting met zich mee voor het Rijksvastgoedbedrijf: de verwaarloosde gebouwen moesten opgeknapt worden.
Luchtmobiele brigade
Het Rijksvastgoedbedrijf is toen begonnen met het één voor één aanpakken van de Duitse bouwwerken: van de grote vliegtuighangaars tot aan de kleine toilethuisjes. Inmiddels zijn vijf gebouwen in boerderijstijl aan de beurt. Ze hebben te lijden onder houtrot en betonrot en ook zat er asbest in het dak verwerkt. Het schilderwerk buiten moest aangepakt net als de gebroken dakpannen.
De zogenaamde boerderijen hebben niet alleen historische waarde, ze zijn ook vandaag de dag nog erg belangrijk voor Defensie. Het merendeel van de gebouwen gebruikt Defensie als kantoor, slaapverblijf of opslagplaats. Ze horen bij de Oranjekazerne, de thuisbasis van de 11eLuchtmobiele Brigade. Dit onderdeel van Defensie heeft 3000 manschappen in het gebied waarvan de leerlingen door de week op de kazerne overnachten.
Ingrijpende restauratie
Na de restauratie voldoen de gebouwen weer aan de eisen van deze tijd, zonder de oorspronkelijke structuur aan te tasten. Het uitgangspunt is om – waar mogelijk – oude materialen en werkwijzen te behouden en herstellen. Dat kan voor een deel bij de ramen, deuren, kozijnen en betonkaders. Asbest in het dakbeschot is natuurlijk verwijderd en vervangen door houten beplating. En de dakpannen zijn vernieuwd. Omdat de monumenten broos zijn, is regelmatig onderhoud nodig. De verwachting is dat de gebouwen na de opknapbeurt weer tien tot vijftien jaar mee kunnen.