Vloeibare waterstof staat volop in de belangstelling als een veelzijdige en schone brandstof, die een belangrijke rol gaat spelen in de energietransitie. Voor het veilig gebruiken en vervoeren van vloeibare waterstof zijn geavanceerde cryogene opslagtanks en leidingnetwerken nodig. Bij de engineering, productie en installatie hiervan, loopt Demaco wereldwijd voorop.
Heel in het kort gezegd bouwt het bedrijf uit Noord-Scharwoude infrastructuren voor het vervoer en de toepassing van vloeibare industriële gassen met een extreem lage temperatuur, legt eigenaar Ronald Dekker uit. ‘Tussen de -160 en -271 °C, om precies te zijn. Bij die extreme koude krijgen industriële gassen, zoals helium, stikstof en waterstof een vloeibare vorm. Cryogene vloeistoffen worden binnen tientallen industrieën gebruikt en hebben eindeloos veel vormen. De techniek is tegenwoordig een onmisbaar onderdeel van bijvoorbeeld de medische en farmaceutische industrie, voedingsmiddelenindustrie, ruimtevaarttechnologie, de chemische industrie, metaalindustrie en het wetenschappelijk onderzoek. Die hebben allemaal hun eigen toepassingen, wensen en eisen. En dat is precies wat het cryogene vak zo gecompliceerd én interessant maakt.’
Vacuümtechniek
Nog niet zo lang geleden werd vloeibare waterstof alleen toegepast in nichemarkten, zoals de ruimtevaart en bij onderzoeksinstituten. Vloeibare waterstof is immers niet zomaar te gebruiken, vult zoon Maurice Dekker aan, die als manager sales & marketing in het familiebedrijf werkt. ‘Waterstof wordt vloeibaar bij -253 °C. Dus moet alle opslag en infrastructuur extreem goed geïsoleerd zijn. Dat doen wij met behulp van vacuümtechniek. Alle leidingen en tanks worden dubbelwandig uitgevoerd, als een soort thermosfles. De ruimte tussen de koude binnenkant en warme buitenkant trekken we vacuüm, zodat er geen warmteoverdracht plaatsvindt. Daarnaast kan waterstof in combinatie met zuurstof explosief zijn, dus er worden ook zeer hoge eisen gesteld aan de veiligheid van de constructie en het laswerk van onze installaties.’
Expertise
Juist dat maakt het werk zo leuk, vindt vader Ronald. ‘Aan ons vak zitten heel veel facetten: je moet weten hoe waterstof zich gedraagt, je moet de juiste constructies kunnen maken die bestand zijn tegen extreme temperaturen en veiligheid moet bij alles voorop staan. Het is een enorm specialistisch werkveld, waarin kennis en vaardigheid op het allerhoogste niveau is vereist. Door al die complexiteiten waren er voorheen niet veel toepassingen. Dat verandert nu met de energietransitie. Vloeibare waterstof krijgt een steeds prominentere rol in met name de mobiliteits- en energiesector. En wij zijn in de gelukkige omstandigheid dat we al 35 jaar expertise hebben op dit vlak en een grote bijdrage kunnen leveren met onze kennis.’
Bewezen trackrecord
Die bijdrage levert Demaco tijdens de hele cyclus van productie, opslag, transport en tanken, legt Maurice uit. ‘Zeg maar van molecuul tot eindgebruiker. Je hebt het dan over de apparatuur die waterstof vloeibaar maakt, voorraadtanks, loading bays en transferleidingen, inclusief alle koppelingen, meet- en regeltechniek. We ontwerpen, ontwikkelen, produceren, testen, installeren en certificeren. Er zijn wereldwijd maar weinig bedrijven die zo’n bewezen trackrecord hebben met vloeibare waterstof.’ Mede daardoor is Demaco internationaal een bekend gezicht in de cryogene techniek, heeft Ronald ontdekt. ‘Begin dit jaar zijn we meegereisd met een Nederlandse handelsmissie naar Zuid-Korea en Japan onder leiding van minister Schreinemacher. We stonden versteld hoe goed de Koreanen de naam Demaco al kennen. Ons bedrijf staat daar hoog aangeschreven en we waren overal zeer welkom. En omgekeerd net zo. In mei bezocht een grote Zuid-Koreaanse delegatie ons bedrijf in Nederland om van gedachten te wisselen over toekomstige ontwikkelingen in vloeibare waterstof en onze verdere deelname aan Koreaanse waterstofprojecten.’
Noorse veerboot
Ook in Noorwegen is Demaco een graag geziene gast. ‘De Noorse overheid zet volop in op de energietransitie. Een groot voordeel van vloeibare waterstof is dat het enorm comprimeert. Je kunt dus grote hoeveelheden meenemen. Dat maakt het met name interessant voor schepen, vrachtwagens en vliegtuigen die lange afstanden afleggen. In de regio Stavanger heeft rederij Norled, een pionier op het gebied van groene veerboten, in maart de MF Hydra in de vaart genomen. Dat is de allereerste ferry ter wereld met een brandstofcel die wordt aangedreven door vloeibare waterstof. Een grote uitdaging is de logistieke keten. De waterstof wordt per vrachtwagen vanuit Leuna in Duitsland aangevoerd, een van de drie plekken in Europa waar vloeibare waterstof wordt geproduceerd. Wij hebben de loading arm op de kade in Noorwegen ontworpen, gemaakt en geïnstalleerd. Hiermee wordt de vloeibare waterstof uit de vrachtwagen in het schip getankt. Het schip beweegt uiteraard op de golven en met het getijde, dus de arm moet flexibel kunnen meebewegen. Deze veerboot is een van de paradepaardjes van het land. Wat de Noorse overheid betreft is het nu een kwestie van tijd voordat meer boten overstappen op deze brandstof.’
Nederlandse uitvinding
Dat een Noord-Hollands bedrijf internationaal zo voorop loopt met cryogenie, is te verklaren vanuit de historie, aldus Ronald. ‘Het vloeibaar maken van helium en waterstof is uitgevonden in Nederland. De natuurkundige Heike Kamerlingh Onnes slaagde er in 1908 in zijn cryogeen laboratorium in Leiden als eerste ter wereld in om bij een temperatuur van −269 °C, helium vloeibaar te maken. Tot 1923 zou Leiden de enige plaats ter wereld zijn waar de temperatuur van vloeibaar helium kon worden bereikt. Het is dus niet zo gek dat ons land koploper is als het gaat om extreem lage temperaturen.’
Hydrogen Valley
Die voorsprong hoopt Noord-Holland nog verder uit te bouwen met de status Hydrogen Valley. Dit is een Europese toekenning voor regio’s die zich op een onderscheidende manier inzetten voor het ontwikkelen van een energiesysteem op basis van duurzame waterstof. Hiermee heeft de regio nu betere toegang tot kennis en financiering vanuit Europa. Dekker juicht de ontwikkeling toe. ‘Met IJmuiden, Amsterdam en Den Helder beschikt de regio over drie zeehavens die van belang zijn voor de aanlanding, import, transport en opslag van duurzame energie. Als de windparken op zee in de toekomst direct waterstof kunnen gaan produceren, ontstaat er iets fraais. Wij zouden dan kunnen zorgen voor de infrastructuur. Ik hoop ook dat dankzij deze status in Alkmaar een dependance van een universiteit komt. Dat is voor de werkgelegenheid van groot belang. We moeten als regio dat onderwijs echt verder omarmen. Goede vakmensen zoals lassers en technische mensen zijn schaars. Mede daarom geven we ook regelmatig gastcolleges aan de TU Twente en TU Karlsruhe. Dat zijn belangrijke triggers voor studenten om bij ons te komen werken.’
Eerste rang
Want dat waterstof op doorbreken staat, staat voor vader en zoon vast. ‘Het is voor ons geen toekomstbeeld meer. Ons bedrijf is vorig jaar met 35% gegroeid. Dertig procent daarvan was toe te wijzen aan waterstofprojecten. En bij deze expansie zal het niet blijven. Vloeibare waterstof heeft de potentie om al in de nabije toekomst wereldwijd ingezet te worden. En wij zitten op de eerste rang. Met eindeloos veel kennis en ervaring staan we klaar om de duurzame energietransitie aanzienlijk te versnellen.’