Het voornemen van minister Rob Jetten van Economische Zaken en Klimaat om warmtenetten in publieke handen te nemen, zet een rem op de verduurzaming van de Nederlandse energievoorziening.
Precies op het moment dat honderdduizenden huishoudens vanwege de gascrisis een duurzaam alternatief nodig hebben, gooit de minister de warmtemarkt op slot.
Warmtenetten in publieke handen zullen tevergeefs op zoek gaan naar voldoende privaat kapitaal, ter financiering van snelle uitbreiding en verduurzaming van deze netten. In een in opdracht van de minister verricht onderzoek stelt PwC dat er 5,6 miljard euro nodig is om in 2030 een half miljoen woningen aan te sluiten op een warmtenet, plus een onbekend bedrag voor de ontwikkeling van nieuwe, duurzame warmtebronnen. Deze ambitie is ‘waarschijnlijk onhaalbaar’, schrijft PwC in haar advies, als netwerken in publieke handen worden genomen.
PGGM is ten behoeve van Pensioenfonds Zorg en Welzijn al bijna tien jaar een belangrijke private kapitaalverschaffer in de warmtesector, met een 80-procent aandeelhoudersbelang in Ennatuurlijk. Het gaat om reeds geïnvesteerde bedragen in de orde van honderden miljoenen euro. Ennatuurlijk heeft zich in deze periode ontwikkeld als een toonaangevende, innovatieve speler die vormgeeft aan de energietransitie.
Zeer onlangs nog heeft Ennatuurlijk geothermiespecialist ECW Geoholding overgenomen om haar grote ambities op het gebied van aardwarmte waar te kunnen maken. Zo is Ennatuurlijk een van de partners in het grootste stedelijke geothermieproject van Nederland, in Leeuwarden. Uiteraard is dit met volledige instemming en steun van PGGM als aandeelhouder, want zo kunnen wij onze maatschappelijke taak uitvoeren: het geld van de deelnemers renderend inzetten voor hun pensioen alsmede bij te dragen aan het verduurzamen van Nederland.
Om het financiële belang te borgen van drie miljoen pensioenfondsdeelnemers (een vijfde van de Nederlandse huishoudens) bij deze investering, is een passend rendement nodig en zeggenschap in de vennootschap die het kapitaal aanwendt. Zonder die zeggenschap is het onverantwoord het geld van de deelnemers beschikbaar te stellen.
Door de plannen van de minister zijn de onzekerheden voor de lange termijn immers te groot. Als het tot een gedwongen verkoop van onze leidingnetwerken komt, leidt dit ontegenzeggelijk tot waardeverlies – en dus ook schade voor onze deelnemers.
Van ons kunnen alleen lange termijninvesteringen worden verwacht bij stabiele regelgeving, en die staat hier op het spel. Wel is er een nieuwe Warmtewet nodig waardoor Ennatuurlijk niet langer zijn tarieven aan de gasprijs moet koppelen, wat aan haar klanten niet meer is uit te leggen. Een nieuwe wet zou een eerlijke prijs voor warmte moeten stimuleren en ruimte moeten bieden aan de warmtesector om verder te innoveren ter verduurzaming van ons land.
We begrijpen ook de wens voor meer publieke regie in de warmte- en energietransitie. Deze publieke regie hoeft niet in eigenaarschap van warmtebedrijven te zitten, maar kan zich ook vertalen in publieke regie over bijvoorbeeld de oplossingsrichtingen, techniek en timing per wijk. Om daarna privaat kapitaal aan te trekken. Op die manier kunnen publiek en privaat succesvol samenwerken.
In feite vraagt dit dossier ook om een breder gesprek tussen (pensioen)investeerders en de verschillende overheden: wat verwachten we van elkaar in het licht van de grote, complexe transitievraagstukken die we in Nederland moeten oplossen? In welke verhouding moeten publiek en privaat daarbij komen te staan, in de wetenschap dat de transities van alle betrokken partijen een lange termijninspanning vragen? Wij gaan dit gesprek graag aan.