Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) verkoopt al meer dan 15 jaar afgepakt vastgoed –plukze-objecten – van criminelen. Nieuw is dat de opbrengst direct voor een maatschappelijk doel is ingezet: een werkplaats waar kansarme jongeren een vakopleiding krijgen.
Woningen, kantoorpanden, garages, grondpercelen en bordelen die criminelen gebruikten voor hun activiteiten en witwaspraktijken vallen onder de plukze-objecten. Het RVB heeft regelmatig te maken met panden die bijvoorbeeld zijn gebruikt als wietplantages. Verdachten kunnen tijdens het strafrechtelijk onderzoek soms overgaan tot een transactie met het Openbaar Ministerie (OM). Dit houdt in dat de verdachte vastgoed afstaat en het OM afziet van rechtsvervolging. Wanneer een transactie niet mogelijk is, volgt een verbeurdverklaring. Dan valt het vastgoed automatisch onder het eigendom van het Rijk.
De grootte van de plukze-portefeuille wisselt sterk. De afgelopen jaren ging het om 50 tot 60 objecten door heel Nederland. Nu bestaat de plukze-portefeuille uit 22 objecten. Het RVB verkoopt ze via Biedboek.nl. In de praktijk behouden de meeste panden hun oorspronkelijke bestemming zoals kantoor of woning. Van 2016 tot en met 2021 was de totale opbrengst 9 miljoen euro met als zwaartepunt 2020. Dat jaar bedroeg de verkoop uit plukze-objecten maar liefst 4,8 miljoen euro. De netto-verkoopopbrengst komt terecht bij het OM en uiteindelijk in de staatskas.
Plukze-panden veilig maken
Afgepakt vastgoed is meestal niet meteen klaar voor verkoop. Onderhoud heeft namelijk bij criminelen vaak niet de hoogste prioriteit gehad. Het veilig maken van verwaarloosde panden kost het RVB de nodige inspanning en geld. De uren en kosten van het RVB voor onderhoud en reparatie worden verrekend met de opbrengsten door verkoop van het pand.
Het RVB was betrokken bij het veilig maken van een pand in Veendam te Groningen. Dit voormalig bordeel had achterstallig onderhoud. Zo verkeerden de kozijnen en het platte dak in slechte staat. Ook was er veel mis met de elektrische installatie van het pand.
Na een uitvoerige inspectie schakelt het RVB lokale ondernemers in voor de reparaties. Loodgieters, dakdekkers en hoveniers moeten het pand zo snel mogelijk fatsoenlijk maken. En als het pand eenmaal veilig en bewoonbaar is, voorkomt een leegstandsbeheerder met tijdelijke huurders dat krakers het pand innemen.
Van bordeel naar woonhuis
Voor het aanzien van de buurt willen veel gemeenten geen seksclub. Dat vraagt om een bestemmingswijziging waarvoor het RVB in gesprek treedt met de gemeente. Daardoor wijzigt de bestemming vaak naar een woon- of kantoorbestemming. Het voormalig bordeel in Veendam is nu een woonhuis.
Na de verbouwing is het zaak het pand te verkopen via openbare verkoop. Daarvoor zoekt het RVB intern een taxateur die de minimale verkoopwaarde bepaalt. Daarna schakelt het RVB een lokale notaris en makelaar in. Zodra alles rond is, meldt het RVB de verkoop aan het OM.
Veiligheid en plukze-panden
Omdat de objecten in het bezit zijn geweest van criminelen, ontstaan er soms gevaarlijke situaties. Zo is een aantal taxateurs in de auto achtervolgd door de familie van een verdachte. Om de veiligheid te waarborgen, overlegt het RVB vooraf met het OM voor het inschatten van de risico’s. Omdat veiligheid voorop staat, zijn er al bij het geringste risico politieagenten aanwezig.
Opbrengst plukze-panden
Het is gebruikelijk om de plukze-objecten snel te verkopen. Maar nu willen het RVB en het OM bepaalde plukze-objecten langer vasthouden en inzetten voor een maatschappelijke herbestemming. Met steun van de Tweede Kamer is daarvoor een verkennende pilot gestart. Deze pilot is gebaseerd op Italiaans beleid waar maffiapanden na het ombouwen dienen als politiebureau of kinderopvang.
Waarschijnlijk nog dit najaar begint de allereerste pilot in Schiedam. Met geld van een verkocht plukze-pand verandert het oude wijkcentrum in een werkplaats waar kansarme jongeren een vakopleiding krijgen aangeboden. Het gaat om jongeren die in de kleine criminaliteit verzeild zijn geraakt. Het uiteindelijke doel is begeleiding naar een vaste baan. Zo geeft het RVB door verkoop van crimineel vastgoed een positieve impuls aan de maatschappij, juist in wijken waar de criminaliteit het meeste leed veroorzaakt.