Het boekenmagazijn wordt volgens de plannen de ‘schatkamer en de tijdmachine’ van de KB, de nationale bibliotheek van Nederland. Het voorlopig ontwerp geeft een beeld van het magazijn dat het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) naar verwachting in 2026 oplevert.
Het ontwerp van architectenbureau Office Winhov verwijst naar de boeken die opgeslagen zullen worden in het magazijn. ‘De inspiratie voor het ontwerp is een opengeslagen boek en dat beeld zie je terug als een welving in de gevel. En het reliëf is gebaseerd op het hiëroglyfisch schrift. Het zijn geen leesbare letters, maar de tekens zijn geïnspireerd op de naam ‘Nationale Bibliotheek’, zegt projectmanager Lisanne Viergever van het RVB dat verantwoordelijk is voor de bouw van het nieuwe boekenmagazijn.
Een stille buur
Het boekenmagazijn komt op het bedrijventerrein Harnaschpolder, op de grens van de gemeente Delft en Midden-Delfland. ‘We hebben op een bijeenkomst in maart twee renders(afbeeldingen, red.) laten zien aan de omwonenden. Het gebied was eerst een polder, maar tien jaar geleden is er een woonwijk en een bedrijventerrein gebouwd. De toekomstige buren waren positief over het kwalitatief hoogwaardige gebouw, het is een echt cultuurgebouw. En het magazijn is een stille buur, het is heel wat anders dan een distributiecentrum waar vrachtauto’s af en aan rijden.’
Wanneer de collectie eenmaal is verhuisd, zal tweemaal daags een busje naar het magazijn rijden om opgevraagde materialen te halen of weer terug te brengen. In totaal is er in het magazijn, dat op de groei van de collectie is gebouwd, plek voor zes miljoen boeken, kranten, tijdschriften en bijzondere uitgaven. In het centrum van Den Haag was geen plek voor een nieuw magazijn, daarom is er gekozen voor een locatie buiten de stad.
Betonnen muren
Het magazijn krijgt dikke betonnen muren die de gebruikelijke klimaatinstallaties van een boekenmagazijn overbodig maken. ‘Onderzoek heeft uitgewezen dat boeken tegen temperatuurveranderingen kunnen. Als die veranderingen maar heel geleidelijk gaan en de luchtvochtigheid stabiel blijft. Met dikke muren krijg je een binnenklimaat dat meebeweegt met de temperatuur van de seizoenen. Vergelijk het met een oude kerk in de zomer. Buiten kan het warm zijn, maar binnen is het koel. De muren zijn zo dik dat het een tijd duurt voor de muren helemaal opgewarmd zijn. Binnen staan de boeken twee meter boven het maaiveld. Bij een dijkbreuk weten we zeker dat de boeken droog blijven. Boeken en water is namelijk geen goede combinatie. Als boeken nat worden, lopen ze onomkeerbare schade op.’
In het gebouw moet het, om de collectie te beschermen, zuurstofarm zijn en blijven. Voor het beheer komen de medewerkers daarom niet in het magazijn, dat is het domein van de robotkarretjes. De medewerkers laden de items in containers, het karretje gaat vervolgens met de containers door een sluis en brengt ze naar een metershoge stellingkast. En als er boeken, kranten of tijdschriften worden aangevraagd, haalt het karretje de benodigde container uit het magazijn. In totaal zullen er 223.000 containers in het magazijn passen.
Duurzaamheid
Als je kijkt naar de CO2-uitstoot lijkt beton niet de meest duurzame keuze. ‘De vraag is: wat is het doel van het gebouw? En wat kan 100 jaar blijven staan? Beton staat niet bekend als duurzaam, maar de berekening valt anders uit als het gebouw er zeker honderd jaar staat en er niet om de vijftien jaar hoeft te worden gerenoveerd’, zegt Viergever. ‘Renovatie veroorzaakt ook CO2-uitstoot. Over een periode van 100 jaar is beton dus wel duurzaam. Beton is ook goed voor de veiligheid van de collectie. We willen in het magazijn zo min mogelijk impact van mensen om de boeken in een optimale conditie te houden. We willen niet dat er telkens gevelonderhoud gedaan moet worden; we willen geen verstoringen.’
Na het voltooien van het voorlopig ontwerp is de volgende stap de uitwerking van het technisch ontwerp. Denk daarbij aan berekeningen voor constructies en installaties. Dat ontwerp is in april gegund aan Buro Hoppald in samenwerking met Office Winhov. Volgend jaar volgt de aanbesteding voor de daadwerkelijke bouw. En waarschijnlijk nog dit jaar zal de aanleg van het logistieke systeem gegund worden. Naar verwachting kan het nieuwe boekenmagazijn in 2026 in gebruik worden genomen.