Met de circulair gebouwde, nieuwe gemeentewerf is een voorbeeldgebouw neergezet voor een duurzaam beheer van de openbare ruimte. Alles boven de grond is met hout gebouwd.
De gemeente Nieuwkoop werkt ambitieus aan een energieneutrale vastgoedportefeuille. Met de circulair gebouwde, nieuwe gemeentewerf is een voorbeeldgebouw neergezet voor een duurzaam beheer van de openbare ruimte. Alles boven de grond is met hout gebouwd.
We spreken met vertegenwoordigers van het bouwteam rond de gemeentewerf: teamleider buitendienst Marcel Kruse namens de gemeente Nieuwkoop, architect Aafke van Dijk namens ORGA Architect, en directeur/eigenaar Jan-Willem van Engen en projectleider Dennis Combree namens Bouwbedrijf van Engen. De gemeente Nieuwkoop is ambitieus aan de slag met haar verduurzamingsopgave. Er is een beleidskader duurzaamheid bepaald met een routekaart op het gebied van energietransitie, klimaatadaptatie, circulaire economie, biodiversiteit, mobiliteit en het verduurzamen van de eigen gemeentelijke organisatie. Het moet onder meer leiden tot een energieneutrale gemeentelijke vastgoedportefeuille in 2030.
Duurzaam beheer met de circulaire gemeentewerf
Marcel Kruse: ‘Met de circulaire bouw van de nieuwe gemeentewerf wilden we een voorbeeldgebouw neerzetten voor een duurzaam beheer van de openbare ruimte. De constructie is volledig van hout met een gevarieerde afwerking van biobased en hergebruikte materialen. De duurzaamheidsambitie is doorgetrokken naar het energieconcept. Het ontwerp is gasloos en voorziet zowel het gebouw als het elektrische wagenpark van energie.’
Het ontwerp is van ORGA Architect. Aafke van Dijk: ‘Wij zijn een door de natuur geïnspireerd architectenbureau dat zich bij het ontwerpen laat leiden door biofilische principes en technieken. Het ontwerp van dit gebouw is mede bepaald door het langwerpige formaat van het perceel waarop het gebouwd moest worden en de logistieke eisen die aan het gebruik worden gesteld. Het heeft een reptielachtige vorm gekregen met een kop, een lijf en een staart. De kop bestaat uit het kantoorgebouw met een kantine aan de openbare weg. Het lijf is het hart van de gemeentewerf, de loodsruimte voor het materieel en een groot deel van het wagenpark. De staart wordt gevormd door een overkapping waar aanhangers en strooiwagens kunnen worden gestald. De opvallende houten gevel van het kantoorgebouw is uitgevoerd met een combinatie van duurzaam gemodificeerd hout en latten van hergebruikt hout, in wisselende diktes en kleurtinten. Ze zijn uit oude voordeuren gezaagd.’
Biodiversiteit
‘Er zijn meerdere hergebruikte materialen toegepast waaronder een op Marktplaats gevonden buitentrap en metalen golfplaten afkomstig van een oude boerenschuur voor de verbindingsruimte tussen het kantoorgebouw en de loods. Door de ligging van het perceel konden we bij het ontwerpen van de loods gebruikmaken van de duurzame voordelen van een sheddak. De dakhelling ligt op het zuiden en is geheel met zonnepanelen belegd. In het op het noorden gerichte schild zijn de raampartijen aangebracht waardoor de loodsruimte gelijkmatig wordt verlicht en minder kunstlicht nodig heeft. Deze oplossing vermindert het elektriciteitsgebruik, voorkomt direct zonlicht en creëert een prettige omgeving voor de werknemers. Met de aanleg van één lange grondgebonden groenwand fungeert de gevel van de loods en de overkapping aan de polderzijde als de groene long van het gebouw. Er zijn ook maatregelen getroffen om de biodiversiteit te bevorderen. Zo is het dak van het kantoorgebouw voorzien van een sedum groendak en krijgt de natuur alle ruimte op de overkapping in de staart van het gebouw.’
Aanbesteding
We zijn benieuwd naar het aanbestedingsproces. Marcel Kruse: ‘Het proces stond onder tijdsdruk omdat de huur van het oude pand al was opgezegd en we dus met een harde deadline moesten werken. We hebben ervoor gekozen om uit de directe omgeving vijf bouwbedrijven tegelijk uit te nodigen voor overleg over de inrichting van het aanbestedingsproces. Uit dat overleg zijn de beoordelingscriteria voortgevloeid. Die hadden met name betrekking op hun visie op circulair bouwen en het samenwerken in een bouwteam. Het draaide niet alleen om hun visie, maar ook om de concrete vertaling ervan. Bij circulair werken ging het daarbij om zaken als materiaalgebruik, CO2-uitstoot, afvalstromen en maatschappelijk ondernemen; bij het samenwerken in bouwteamverband zouden de bouwbedrijven worden beoordeeld op hun ervaring met deze werkwijze en hun opvattingen met betrekking tot de kosten en de planning. Drie van de vijf bouwbedrijven hebben hun plannen gepresenteerd. Ze zijn met behulp van een tevoren vastgesteld puntensysteem beoordeeld. Bij deze bijzondere aanbestedingsprocedure kwam Bouwbedrijf van Engen als winnaar uit de bus.’
Verwachtingspatroon
Jan-Willem van Engen: ‘Ecologisch bouwen wordt steeds belangrijker. Het heeft alles te maken met bewust materiaalgebruik. Wij maken zoveel mogelijk gebruik van biobased materialen. Dat houdt in de praktijk in dat we in hout bouwen met zoveel mogelijk natuurlijke isolatiematerialen. De combinatie met hergebruikte materialen sprak ons in dit project erg aan. De toepassing van die materialen is niet zo spannend; het vinden ervan wel. Met dit soort toepassingen is het belangrijk om het verwachtingspatroon bij de opdrachtgever goed te managen en in bouwteamverband naar de beste oplossingen te zoeken. Dat is bij dit project goed gelukt. Alles boven de grond is met hout gebouwd. Alleen de fundering is van beton.’ Dennis Combree vult hem aan: ‘Bij dit project zijn 450 kubieke meter hout en houtproducten verwerkt. Daarin is maar liefst 250.000 kg CO2 vastgelegd. Het compenseert bijna 2.500.000 km aan uitlaatgassen van een middenklasse auto. Bijzonder aan dit project is verder dat zoveel mogelijk elektrisch materieel is ingezet.’