Hoe geef je stadslogistiek vorm als steeds meer stadskernen de komende jaren veranderen in zero-emissie-zones? Worden alle steden straks omringd door distributiecentra? Of is dit het moment om opnieuw na te denken over logistiek in een stedelijke omgeving?
Robert Kreeft is projectmanager bij Intospace, de logistieke vastgoedontwikkelingstak van Somerset Capital Partners. Hij is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van CLIC, de City Logistics Innovation Campus in het hart van de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Robert: “Op deze locatie komen alle vraagstukken bij elkaar: de ideale plek voor een proeftuin waar heel Europa of misschien wel de hele wereld van kan leren.”
Hotspot voor stadslogistiek
“CLIC wordt dé hotspot voor innovatie op het gebied van stadslogistiek. Je kunt het niet goed zien aan de mooie plaatjes van de architectuur, maar er gaat hier straks van alles plaatsvinden tussen vele partijen die allemaal iets met stadslogistiek doen. Van bezorgdiensten tot verpakkingsbedrijven, van ict-bedrijven tot energiebedrijven. De vraagstukken zijn namelijk zo complex, dat niemand die in zijn eentje kan oplossen. Iedereen heeft een stukje van de puzzel; bij CLIC gaan die stukjes bij elkaar komen.”
“Onze ambitie is om met CLIC een eerste ‘cityport’ te ontwikkelen, vergelijkbaar met airport Schiphol en seaport Rotterdam, maar dan gericht op logistieke stromen de stad in en de stad uit.”
Cityports van de toekomst
“Intospace is groot geworden met distributiecentra. Maar toen we deze locatie kochten, zagen we al snel in dat deze centraal gelegen plek om een andere oplossing vraagt. Steeds meer mensen wonen in een stad. Maar waarom gaan er nu tien bezorgbusjes de hele stad door? Kunnen we dat niet slimmer organiseren met bijvoorbeeld één busje per wijk? De tweede component is elektrificatie. Je kunt geen duurzame stadslogistiek hebben zonder een oplossing voor het energievraagstuk. Ten derde is er sprake van een tekort aan talent. Hoe zorg je voor werk in een prettige omgeving aan projecten die inspireren? En ten slotte duurzaamheid. Hoe kunnen we zo slim en circulair mogelijk omgaan met materiaal en bronnen? Gaandeweg ontstond het concept van een campus voor stadslogistiek waarin al deze vier componenten samenkomen. Onze ambitie is om met CLIC een eerste ‘cityport’ te ontwikkelen, vergelijkbaar met airport Schiphol en seaport Rotterdam, maar dan gericht op logistieke stromen de stad in en de stad uit.”
Broedplaats voor innovatie
Robert vertelt enthousiast hoe de bedrijven die meedoen aan CLIC op allerlei niveaus met elkaar zullen delen. “Ten eerste is de opzet van de gebouwen zo dat er allerlei ‘toevallige’ ontmoetingen mogelijk zijn waardoor open innovatie gestimuleerd wordt. Zo komt er een communitymanager om evenementen te organiseren om mensen bij elkaar te brengen. Ook zijn er gezamenlijke restaurants in plaats van aparte kantines per bedrijf. We maken de drempel om elkaar te ontmoeten zo laag mogelijk. Maar nog belangrijker zijn de projecten die bedrijven samen met elkaar aan zullen gaan. Denk bijvoorbeeld aan een project van een bezorgdienst, een ict-bedrijf en een energiebedrijf. Kunnen ze samen een manier ontwikkelen waardoor voertuigen van bezorgers kunnen rijden met verwisselbare batterijen? Dit kunnen we hier samen testen en later opschalen. Hier met elkaar dingen uitvinden en uitproberen en die vervolgens uitrollen in andere cityports; dat is voor mij de essentie van CLIC.”
Mobiliteit en energie heilige graal stadslogistiek
“Er zijn nog veel meer manieren waarop we kunnen testen met samenwerken en delen. Denk aan whitelabel, oftewel merkloze busjes in plaats van elk bedrijf zijn eigen bezorgbus. Gedeelde opslagruimte. Een arbeidspoule voor de warehouses. Zodra je anders kijkt, zie je overal kansen. Waar we al ver mee zijn bij CLIC is het innovatieve concept van het delen van energie dat we samen met Essent en Liander aan het ontwikkelen zijn. Natuurlijk is CLIC aardgasvrij. Maar ook qua elektriciteit pakken we het anders aan: geen aparte aansluitingen voor alle gebouwen, maar batterijen, zonnepanelen en een eigen energiebedrijf waarmee we de beschikbare energie zo optimaal mogelijk kunnen benutten. Dat vergt planning, maar dat is nu juist cruciaal voor stadslogistiek. Welke goederen gaan wanneer de stad in, met welk vervoer en hoeveel energie heb je daarvoor nodig? Het koppelen van logistieke stromen aan energie en mobiliteit is de heilige graal van stadslogistiek.”
Ook financiële meerwaarde
De plannen bruisen van de potentiële maatschappelijke meerwaarde. Maar hoe zit het met de kosten? Is dit niet veel duurder dan de traditionele ‘blokkendoos’ aan de rand van de stad? Robert: “Natuurlijk is het sneller en simpeler om gewoon een bedrijventerrein met enkellaagse hallen neer te zetten. CLIC is duurder, maar ik weet zeker dat de waarde uiteindelijk juist toeneemt. Daar waar alles samenkomt, creëer je financiële meerwaarde. Kijk maar naar High Tech Campus Eindhoven. Waarom willen bedrijven daar zitten? Omdat het erkend is als dé plek op dat gebied. De cityports waar CLIC de kraamkamer voor is, kunnen straks overal gebouwd worden. Londen, Brussel, New York: overal moet voedsel en bouwmateriaal de stad in. Maar onze campus… die blijft altijd hier.”
Snel van start
“Als het goed is, starten we in mei 2022 met het bouwrijp maken. Na de zomervakantie begint de bouw en al in de zomer van 2023 komen de eerste partijen erin. Dan zullen ook de eerste innovatieprojecten van start gaan. Eigenlijk is iedereen positief over dit concept. Allerlei bedrijven nemen contact met ons op om te kijken of ze deel kunnen uitmaken van CLIC. Ik nodig bedrijven graag van harte uit om dat vooral te blijven doen. We worden ook al regelmatig gebeld door gemeentes die worstelen met het opzetten van een mobiliteitshub of energiehub. Met CLIC beginnen we al aardig inzichtelijk te krijgen hoe zo’n hub zou kunnen werken. We vinden het leuk om die inzichten te delen.”
Denk na over stadslogistiek
“Natuurlijk hoeft niet elk bedrijf zich aan te sluiten. Dat zou ook helemaal niet passen. Maar de toekomst van stadslogistiek komt snel op ons af. Puur en alleen al erover nadenken is verschrikkelijk belangrijk. Wat gaat een zero-emissie-wereld voor jouw bedrijf betekenen? Moet je andere voertuigen aanschaffen? Hoe ga je die vervolgens laden? Stel je voor hoe de wereld er straks uit gaat zien en hoe je bedrijf er vervolgens uit moet zien. Het zijn ontzettend complexe vraagstukken. Daarom is het ook zo mooi dat CLIC bestaat uit bedrijven, kennisinstellingen én bestuurlijke organisaties zoals gemeentes. Alleen samen en door kennis te combineren gaan we stadslogistiek een stap verder brengen.”