Normaal voert een sloopbedrijf alleen af. Bij het pilotproject Kantoor Vol Afval (KaVa) voert het bedrijf juist gebruikte materialen aan voor een kantoorrenovatie op voormalig Vliegkamp Valkenburg. ‘Uitgangspunt is vooruitlopen, leren en gaan voor een 9,5.’
In 2030 wil het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) het gebruik van niet duurzame bouwmaterialen gehalveerd hebben. Tweedehands materialen hergebruiken is belangrijk om circulaire doelstellingen te halen. Met de renovatie van een gebouw van 2100 vierkante meter op het voormalige vliegkamp wil het (RVB) hier ervaring mee opdoen.
‘Sloopmaterialen als afval afvoeren naar de stort is in veel gevallen zonde. Omdat we hier maximaal materialen hergebruiken noemen we het project Kantoor Vol Afval. We gebruiken dit als voorbeeldproject vanuit het RVB om te laten zien wat mogelijk is op het gebied van circulaire bouwprocessen’, zegt projectmanager Sevan Markerink van het Rijksvastgoedbedrijf. De werkzaamheden zijn in september begonnen en zullen naar verwachting in maart 2024 zijn afgerond.
Maximaal circulair bouwen
De drijvende krachten in het consortium dat de renovatie voor zijn rekening neemt zijn Vink Bouw, Popma ter Steege Architecten en sloopbedrijf Adex. Alle partijen onderstrepen het belang van overleg. ‘Het is pionieren, je moet met elkaar het wiel opnieuw uitvinden en vertrouwen opbouwen’, stelt Lennard van Vliet van Vink Bouw. ‘Daar is veel overleg voor nodig. Dat is de enige manier om tot nieuwe regels en nieuwe standaarden te komen. Voordeel van dit project voor ons is dat we praktijkervaring opdoen met maximaal circulair bouwen. Snappen hoe en wanneer je materialen uit elkaar haalt, transporteert, opslaat en op locatie weer in elkaar zet.’
Ook voor architecten is circulair bouwen anders dan ze gewend zijn. ‘Hier start je niet aan de tekentafel’, zegt architect Josse Popma. ‘Het ontwerp krijgt vorm vanuit circulaire – in een aantal gevallen vintage aandoende – bouwmaterialen die beschikbaar zijn. Dat is een ander vertrekpunt dan gebruikelijk en dit leidt tot een ander proces en andere resultaten.’ Van Vliet van Vink Bouw vult aan: ‘Zo zagen we bij de eerste rondgang in het donorgebouw van ABN AMRO zo goed als nieuwe luchtbehandelingskasten. Daar blazen we op Valkenburg weer nieuw leven in.’
Omgekeerd monteren
Het circulaire pilotproject kon alleen slagen als er een beroep kon worden gedaan op eerder gebruikte materialen uit een donorgebouw. ‘Vastgelegd was dat de materialen voor een belangrijk deel uit KaVa zelf moesten komen, maar de oogst bleek niet groot genoeg’, zegt Eelco Nieuwenhuijsen, projectmanager van Adex Groep (het sloopbedrijf). ‘We moesten elders circulaire bouwmaterialen vinden.’
En die werden gevonden in een kantoor dat ABN AMRO renoveert. Het pand bood veel hoogwaardige herbruikbare materialen zoals systeemwanden, klimaatplafonds, stalen rasterplafonds en een refurbished plafondsysteem met LED-verlichting. ABN AMRO stelde de materialen beschikbaar, evenals deurkrukken, kranen en kabelgoten.
‘Het is best bijzonder dat de materialen grotendeels uit één gebouw komen. Vink Bouw betrokken we bij de demontage. Dat is feitelijk omgekeerd monteren, dus meekijken is handig zodat alles op de nieuwe locatie efficiënt en effectief weer in elkaar kan worden gezet.’
De grondige aanpak van KaVa geeft Nieuwenhuijsen een goed gevoel. ‘Het Rijksvastgoedbedrijf steekt serieus tijd in de project- en proceskant. De organisatie beoogt een werkwijze die schaalbaar is om de weg vrij te kunnen maken voor andere bouwprojecten. Uitgangspunt is vooruitlopen, leren en gaan voor een 9,5 waar voor anderen een 7,5 ook prima zou zijn.’
Materialen voor KaVa uit ‘de Fop’
De bijdrage van ABN AMRO is belangrijk. Het pand waar de materialen voor Valkenburg vandaan komen, staat aan de Foppingadreef in Amsterdam Zuidoost. Dit pand (‘de Fop’) wordt door ABN AMRO in samenwerking met ontwikkelaar Edge volledig Paris Proof circulair gerenoveerd en ingericht. ‘De circulaire renovatie van ‘de Fop’ past bij onze purpose en ambitie om al onze kantoren in 2030 te laten voldoen aan het Klimaatakkoord van Parijs’, zegt Daphne Lautenbach, Real Estate Development Manager van ABN AMRO. ‘Daarom kiezen we in plaats van nieuwbouw heel bewust voor het herontwikkelen van het bestaande pand uit de jaren ’80. Er is een complete inventarisatie en database gemaakt van alle materialen in het pand. Bij aanvragen voor materialen die we niet allemaal zelf in de herontwikkeling kunnen gebruiken, vergelijken wij het boodschappenlijstje van samenwerkingspartners met onze database. Zo kunnen we snel schakelen. Wij werken samen met circulair sloopbedrijf Adex Groep dat ook onderdeel uitmaakt van de ontwikkelcombinatie voor KaVA. Zo kwam het balletje aan het rollen. Het is mooi dat het RVB een deel van de materialen uit ons pand weer kan hergebruiken op Valkenburg om zo de ambitie van een circulaire kantooromgeving te realiseren.’