Het sportvastgoed is de afgelopen jaren duurzamer geworden, maar de doelen uit de Routekaart Verduurzaming Sport zijn nog niet in zicht. Dat blijkt uit het ‘Jaarrapport Duurzame Sportinfrastructuur 2022’ van het Mulier Instituut. Gemeenten zullen nog grote stappen moeten zetten om te voldoen aan de klimaatafspraken. Een lastige opgave in het licht van de huidige energiecrisis en de wankele financiële positie van gemeenten en sportaanbieders. Toch zien de onderzoekers van het Mulier Instituut kansen.
Exploitatiekosten sterk gestegen
De grootste uitdaging voor de komende jaren ligt vooral in de financiering van de sportaccommodaties, stelt Remco Hoekman, directeur-bestuurder van het Mulier Instituut. ‘De exploitatietekorten zijn de afgelopen jaren, mede door corona en de sterk gestegen energieprijzen, fors toegenomen. Het wordt voor gemeenten zaak om die exploitatietekorten niet verder te laten oplopen.’
Toch waarschuwt Hoekman gemeenten om niet eenzijdig te focussen op de kosten. ‘Gemeenten moeten ook oog hebben voor de maatschappelijke waarde van het sportvastgoed. Die maatschappelijke waarde betaalt zich immers uit in het terugdringen van ziektekosten, het verlagen van eenzaamheid en het vergroten van de cohesie in de samenleving. De uitdaging voor het komende jaar wordt dan ook om de juiste balans te vinden tussen het terugdringen van exploitatietekorten enerzijds en het vergroten van de maatschappelijke waarde van sportaccommodaties anderzijds.’
Ook op het gebied van verduurzaming van sportvastgoed ligt er voor gemeenten een enorme opgave te wachten. Hoekman: ‘Veel sportaccommodaties stammen uit de jaren 70 van de vorige eeuw. Die zijn aan vervanging toe. Het probleem is echter dat niet alle gemeenten en sportverenigingen momenteel de middelen hebben om dit op te pakken. En dus wordt er gekozen voor de quick wins, de zonnepanelen en de ledverlichting. Maar met enkel quick wins gaan we de klimaatafspraken nooit halen.’
‘De uitdaging ligt in een juiste balans tussen het terugdringen van kosten en het vergroten van de maatschappelijke waarde van sportaccommodaties’
Meer kijken naar multifunctioneel ruimtegebruik
Een deel van de oplossing zit volgens Hoekman in een betere koppeling van gebruikers en gebruikersgroepen. ‘We moeten meer toe naar multifunctioneel ruimtegebruik. Dan worden de sportvoorziening veel beter benut en gaan de exploitatietekorten omlaag. Maar dan zullen gemeenten wel breder naar het maatschappelijk vastgoed moeten kijken en hoe daarin functies te combineren zijn. Vanuit de sport moet er daarnaast meer aandacht komen voor een betere spreiding van activiteiten.’
Hoekman ziet ook mooie kansen in het combineren van sportfaciliteiten voor bewegingsonderwijs en sport. ‘Nu zijn die twee werelden nog teveel van elkaar gescheiden. Het is juist wenselijk om sportgebruik en onderwijsgebruik te combineren in een voorziening om gebruik overdag, in de avond en in het weekend mogelijk te maken. Zo kunnen met name binnensportaccommodaties beter worden benut en kan wellicht ook het aantal binnensportaccommodaties worden teruggedrongen. Al leidt dat wel tot lastige discussies.’
Hoewel veel gemeenten voor dezelfde uitdagingen staan, pleit Hoekman voor lokaal maatwerk. ‘Uiteindelijk gaat het toch vooral om het verdelen van de middelen. Dat is lastig in een tijd waarin er veel druk staat op de overheidsfinanciën. Gemeenten zullen daarom goed moeten kijken welke optimaliseringsmogelijkheden er binnen de gemeentegrenzen zijn.’
Integrale blik op maatschappelijk vastgoed, sport en buitenruimten
Naast de mogelijkheden van multifunctioneel ruimtegebruik kunnen gemeenten ook denken aan het beter faciliteren van buitensportmogelijkheden en het aanjagen van innovatieve oplossingen. Dat vraagt volgens Hoekman wel om een integrale blik op sportvoorzieningen, maatschappelijk vastgoed en de buitenruimte. Want alleen met een integrale aanpak kunnen we de sportinfrastructuur overeind houden én het vastgoed verder verduurzamen.